Wymiar czasu pracy pracowników medycznych w związku z epidemią SARS-CoV-2

Zgodnie z art. 47a Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019, poz. 1239, dalej: u.z.z.z.), który został dodany do u.z.z.z. na mocy art. 8 pkt 21 Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020, poz. 568), w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przepisy art. 95-99 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 295, dalej: u.dz.l.) stosuje się do pracowników wykonujących zawód medyczny w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1471 i 1565, dalej: u.w.z.) zatrudnionych w podmiotach leczniczych udzielających świadczeń przez całą dobę.

            Odnosząc się do powyższego, po pierwsze należy wskazać, że pracownikiem wykonującym zawód medyczny w rozumieniu w/w art. 2 pkt 3 u.w.z. jest:

a)         osoba wykonująca zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 u.dz.l., która jest zatrudniona w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, tj. osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny,

b)        osoba zatrudniona w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, która bierze bezpośredni udział w wykonywaniu zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej polegających na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska oraz na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.

            Należy zatem stwierdzić, że z u.dz.l. wynika wyraźny podział na dwie kategorie osób wykonujących zawód medyczny:

1/  osoby uprawnione na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych,

2/  osoby legitymujące się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.

            Pierwszą kategorię podmiotów przedstawionych powyżej stanowią osoby uprawnione. Osobami uprawnionymi do udzielania świadczeń zdrowotnych na podstawie odrębnych ustaw są, m.in. lekarze i lekarze dentyści, diagności laboratoryjni, pielęgniarki i położne, ratownicy medyczni, felczerzy, fizjoterapeuci.

                        Do drugiej kategorii, tj. do osób legitymujących się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny należą m.in. asystentki dentystyczne, dietetycy, higieniści dentystyczni, logopedzi, masażyści, opiekunowie medyczni, ortoptyści, protetycy słuchu, psychoterapeuci, technicy elektroradiolodzy, terapeuci zajęciowi.

            Jak wynika z powyższego w samej u.dz.l., przy określaniu osoby wykonującej zawód medyczny, nie sprecyzowano, jakie wykształcenie świadczyć miałoby o wspomnianych uprawnieniach (kwestie kwalifikacji osób zatrudnionych w podmiocie leczniczym zostały uregulowane wyłącznie dla pracowników publicznego sektora opieki zdrowotnej, w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. z 2011, nr 151, poz. 896 ze zm.).

            Zgodnie z wykładnią literalną art. 47a u.z.z.z., w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przepisy art. 95-99 u.dz.l. (dot. m.in. dyżuru medycznego, klauzuli opt-out) mają zastosowanie do wszystkich pracowników medycznych zatrudnionych w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym - bez względu na poziom posiadanego wykształcenia. Tym samym, zastrzeżenie dotyczące możliwości stosowania w/w przepisów u.dz.l. wyłącznie w stosunku do pracowników medycznych posiadających wyższe wykształcenie (wynikające wprost z art. 95 u.dz.l.) - ze względu na epidemię SARS-CoV-2 w Rzeczypospolitej Polskiej, aktualnie nie obowiązuje. 

            Reasumując, regulacje wynikające z art. 95-99 u.dz.l. dotyczące m.in. powierzenia wykonywania i zasad wynagradzania dyżuru medycznego, klauzuli opt-out, okresu odpoczynku, mają aktualnie zastosowanie do wszystkich pracowników medycznych zatrudnionych w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym.

            Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, że do osób wykonujących zawód medyczny świadczących usługi na rzecz podmiotu leczniczego w ramach umowy cywilnoprawnej, przepisy art. 95-99 u.dz.l. nie mają zastosowania, a szczegóły wynagradzania i czas pełnienia tzw. dyżuru określa umowa cywilnoprawna.